|
+
|
| Almanach Muszyny na rzecz ochrony zabytków |
|
"Almanach Muszyny" jest rocznikiem od 15 lat wydawanym "z potrzeby serca" pod patronatem Towarzystwa Miłośników Ziemi Muszyńskiej. "Almanach" wykorzystuje szeroki wachlarz zainteresowań i możliwości intelektualnych odbiorców. Nie wahamy się przed sięganiem do naukowych artykułów, pisanych przez profesjonalistów, jak i do wspomnień czy rozważań osób chwytających za pióro okazjonalnie. W piętnastu rocznikach znaleźć można blisko 500 pozycji, w tym kilka zasługujących na miano - naszym zdaniem - rewelacji. Autorów łączy wspólna pasja - sympatia dla Muszyny oraz jej okolic. |
O "Almanachu Muszyny"
"Almanach Muszyny" jest rocznikiem od 15 lat wydawanym "z potrzeby serca" pod patronatem Towarzystwa Miłośników Ziemi Muszyńskiej. "Almanach" wykorzystuje szeroki wachlarz zainteresowań i możliwości intelektualnych odbiorców. Nie wahamy się przed sięganiem do naukowych artykułów, pisanych przez profesjonalistów, jak i do wspomnień czy rozważań osób chwytających za pióro okazjonalnie. W piętnastu rocznikach znaleźć można blisko 500 pozycji, w tym kilka zasługujących na miano - naszym zdaniem - rewelacji. Autorów łączy wspólna pasja - sympatia dla Muszyny oraz jej okolic. Program pisma, czyli przybliżanie historii miasta i okolic, prezentowanie zabytków architektury świeckiej i sakralnej, walorów krajobrazowych i balneologicznych oraz losów ludzi, pokazywanych na podstawie ich unikalnych wspomnień, rozszerzył się znacznie przez 15 lat. Zdarza nam się wykraczać poza granice tzw. "państwa muszyńskiego", ponadto pojawia się wiele nowych wyzwań, które wypada podjąć, jak choćby odnajdywanie starych dokumentów. Zajmujemy się sprawami ważnymi dla miasta, poprzez inicjatywy programowe lokując się w centrum życia naszej małej ojczyzny; jednocześnie trzymamy się z dala od lokalnych swarów.
Uzupełnieniem "Almanachu" są dwie strony internetowe, a mianowicie www.almanachmuszyny.pl oraz www.kolekcjonerstwo.pl , które stanowią platformę do kontaktów i promowania treści "Almanachu Muszyny", służących także ochronie dziedzictwa narodowego. Na stronach odnotowaliśmy juz prawie 200 tysięcy wizyt.
"Almanach Muszyny" na rzecz ochrony zabytków
Problematyka ochrony zabytków leży w centrum zainteresowań "Almanachu", co wynika zarówno z zainteresowań zespołu redakcyjnego, jak i faktu zajmowania się rejonem bogatym z punktu widzenia historii i kultury. Wśród opublikowanych w minionych piętnastu latach tekstów wiele dotyczyło zabytków. Były to przede wszystkim obiekty znajdujące się w obrębie historycznego "państwa muszyńskiego". Wielokrotnie "Almanach" zajmował się zamkiem starostów muszyńskich, którego ruiny nadal stanowią ozdobę nadpopradzkiego wzgórza, kryjąc być może niejedną niespodziankę, podobną do znalezionego w trakcie ostatnich badań archeologicznych unikalnego metalowego pierścienia. Parokrotnie na łamach rocznika pojawiały się budowle sakralne tego regionu - cerkwie unickie oraz siedemnastowieczny rzymskokatolicki kościół w Muszynie, z jego najcenniejszym zabytkiem - piętnastowieczną rzeźbą Madonny oraz posążkami św. Jadwigi Śląskiej i św. Otylii z tego samego okresu. Pisaliśmy także o zabytkach świeckich: dworze starostów muszyńskich, starej karczmie i kordegardzie, czy pozostałościach po średniowiecznych wałach obronnych wokół Muszyny oraz okopach konfederatów barskich w Muszynce i Izbach. Zwracaliśmy również uwagę czytelników na młodsze zabytki - dziewiętnastowieczne wille w Krynicy i Żegiestowie, a także na obiekty z końca XIX i początku XX wieku, takie jak na przykład kopiec i pomnik Kazimierza Pułaskiego w Krynicy. Wspominaliśmy o starych cmentarzach: rzymskokatolickich, unickich i żydowskich, pełnych cennych pamiątek.
Obok modnych dzisiaj śledztw dziennikarskich zdarzają się śledztwa kolekcjonerskie, prowadzone przez kolekcjonerów, którzy na podstawie zbiorów prostują mylne informacje, głoszone przez uznane autorytety. Na podstawie analizy pocztówek sporządzonych w oparciu o fotografie wykonane na przełomie XIX i XX wieku, w tym przez zasłużony dla dokumentowania zabytków ród Zajączkowskich z Krosna, udowodniliśmy w artykule opublikowanym w "Almanachu Muszyny" (2004 r.), że rysunek Szczęsnego Morawskiego z roku 1865, określający przebieg murów zamku w Muszynie, został nieprawidłowo odczytany. Przeprowadzone w takim duchu prace rekonstrukcyjne w latach siedemdziesiątych dwudziestego wieku zamazały prawdziwy przebieg murów.
Potrzeba ilustrowania rocznika zapoczątkowała kolekcję "Almanachu Muszyny", na którą składają się zbiory pocztówek krynickich, muszyńskich i żegiestowskich, a także zbiór dokumentów sądowych związanych z Muszyną. Posłużyły one jako źródła przy opracowaniu kilku artykułów, zarówno prezentujących zawartość zbioru z jego ciekawostkami, jak i - na bazie fotografii pocztówkowej - dokonujących ambitnych prób odtworzenia oryginalnego wyglądu muszyńskiego zamku. Ze zbiorów korzystamy także, by zilustrować teksty, zwłaszcza takie, do których autorzy nie proponują własnej ikonografii. Kolejnym krokiem było organizowanie wespół z Krynickim Towarzystwem Fotograficznym konkursów, których tematem stał się detal architektoniczny. Przez trzy lata zgromadziliśmy dokumentację fotograficzną pokazującą detale zagrożone zniszczeniem i bezpowrotnym zniknięciem z krajobrazu architektonicznego Muszyny, Krynicy oraz Tylicza i jego okolic. Są to setki zdjęć o wysokim poziomie artystycznym i walorach poznawczych. Zorganizowaliśmy także, razem z muszyńskim oddziałem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, konkurs malarski pt. Zabytki Muszyny, Krynicy i okolic, który zaowocował wystawą w Muzeum Regionalnym w Muszynie.
Organizacje pozarządowe na rzecz ochrony zabytków
Omawiając współpracę organizacji pozarządowych ze środowiskiem konserwatorów zabytków, należy podkreślić trzy ważne elementy:
primo: w Polsce obowiązuje ustawa o organizacjach pożytku publicznego i wolontariacie; nadaje ona szereg poważnych uprawnień organizacjom pozarządowym, które taki status uzyskały. Przypominamy, że zgodnie ze wspomnianą ustawą współpraca między administracją a organizacjami pozarządowymi polega zarówno na wzajemnym informowaniu się o planowanych kierunkach działalności, jak i konsultowaniu z organizacjami pozarządowymi projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej, a także tworzeniu wspólnych zespołów do wybranych problemów. Problematyka ta dotyczy także ochrony zabytków, bowiem jest ona odnotowana w statutach licznych organizacji pozarządowych, ˇ
secundo: wielkim walorem organizacji pozarządowych (według niektórych szacunków jest ich w Polsce 40 tysięcy) są liczne zastępy aktywnych wolontariuszy, dobrze zorientowanych w ważnych lokalnych problemach społecznych, posiadających znaczącą siłę lobbingową wobec lokalnej administracji rządowej i samorządowej; z siły tej środowisko konserwatorskie nie nauczyło się jeszcze skutecznie korzystać,
tertio: znaczącym orężem organizacji pozarządowych są lokalne czasopisma, podejmujące na swoich łamach m.in. tematykę ochrony lokalnego dziedzictwa kulturowego; z naszego regionu poza naszym pismem chcemy wspomnieć "Almanach Ziemi Limanowskiej", "Rocznik Sądecki" i "Almanach Sądecki". Ze smutkiem stwierdzamy słabą reakcję środowiska konserwatorskiego na postulaty podnoszone na łamach pism lokalnych, a dotyczące ochrony zabytków. Stan ten musi ulec zmianie.
Kilka liczb w oparciu o Internet
W nikłym zakresie podnoszona była w trakcie obrad Kongresu tematyka obecności problematyki ochrony zabytków na łamach Internetu, który staje się wiodącym medium upowszechniania informacji. Dla przykładu podaję poniżej ogromną ilość rekordów pojawiających się po wprowadzeniu do dwóch wyszukiwarek internetowych haseł dotyczących interesującej nas tematyki:
Google Onet
Zabytki 4.800.000 498.754
Ochrona zabytków 470.000 94.731
NGO Polska 426.000 38.109
Proponujemy, by tematyka wykorzystania Internetu w procesie ochrony zabytków została wprowadzona pod obrady kolejnego Kongresu.
Nasze propozycje
Sugerujemy Kongresowi i jego uczestnikom podjęcie dwóch inicjatyw, w których będzie możliwe wykorzystanie wiedzy środowisk konserwatorskich i potencjału organizacji pozarządowych dla wspólnego celu, jakim jest ochrona zabytków.
1. Akcja ogólnopolska pn. Detal architektoniczny 2006
Proponujemy zorganizowanie w okresie od lipca do sierpnia 2006 roku ogólnopolskiej akcji, mającej na celu udokumentowanie na zdjęciach detali architektonicznych, obiektów jeszcze nieobjętych ochroną konserwatorską, a zagrożonych zniszczeniem. Środowiska konserwatorskie winny określić szczegółowe zasady, jakie winny spełniać zdjęcia (format, opis, technika) oraz powołać profesjonalną komisję do oceny zgromadzonego materiału. Najcenniejsze prace winny zostać (1) ulokowane w Internecie na centralnym serwerze, (2) wyeksponowane w trakcie wystawy z okazji zaplanowanych na jesień 2006 roku obchodów 100. rocznicy społecznego ruchu ochrony zabytków w Polsce oraz (3) ukazać się w okolicznościowym wydawnictwie. Najcenniejsze prace winny być nagrodzone zwrotem kosztów. Organizacje pozarządowe winny rozpropagować konkurs wśród swoich członków za pośrednictwem portali internetowych, w tym www.ngo.pl.
Dokonany w ten sposób ogólnopolski przegląd pozwoli udokumentować zagrożone detale architektoniczne i wskaże obszary najpilniejszych prac w tym zakresie, a także uczuli społeczeństwo na potrzebę troski o ochronę zabytków.
2. Monitoring rynku aukcyjnego i kolekcjonerskiego
Trzeba uruchomić systematyczny monitoring i upowszechniać w środowisku wiedzę o zasobach prezentowanych na: (1) aukcjach, pod kątem obecności w nich zabytków kultury materialnej - około 100 znaczących aukcji rocznie, (2) aukcjach internetowych, których rola w zakresie obrotu materią stanowiącą przedmiot naszego zainteresowania gwałtownie rośnie - około 20 wiodących aukcji rocznie, (3) giełdach, jarmarkach, imprezach kolekcjonerskich, których jest około 50 o większym znaczeniu; wiedza o nich winna być uaktualniania w kalendariach kolekcjonerskich, (4) w antykwariatach - około 100 wiodących na rynku kolekcjonerskim; konieczne są kryteria ich hierarchizacji pod kątem przedmiotu naszych zainteresowań, (5) w książkach i czasopismach, pod kątem wyszukiwania informacji przydatnych dla konserwatorów zabytków oraz rejestrowania publikowanych wyników badań. Nadzór instytucji powołanych do wyszukiwania najciekawszych pozycji na rynku, mam na myśli Bibliotekę Narodową i Jagiellońską, z racji braku funduszy, jak i chyba także możliwości śledzenia zdarzeń na rynku kolekcjonerskim, jest ograniczony. W tej sytuacji mobilizację środowiska konserwatorskiego i kolekcjonerskiego do permanentnego monitoringu rynku aukcyjnego należy uznać za priorytet. Prowadzimy go amatorsko na stronie www.kolekcjonerstwo.pl, w odniesieniu do rejonu Sądecczyzny, gdzie przedstawiamy informacje w dwóch kategoriach: DATY - informacje o wydarzeniach, jakie będą miały miejsce na rynku kolekcjonerskim oraz w kategorii FAKTY, gdzie przedstawiamy omówienie zdarzeń i publikacji. Prosimy o zasilanie nas informacjami, które zamieszczone na stronie pozwolą skorzystać z nich innym. Najpilniejsze jednak - i to postulujemy - jest uruchomienie portalu, który taką tematykę będzie realizował w stosunku do całego terytorium Polski.
Szerzej powyższą problematykę omówiliśmy w referatach wygłoszonych w trakcie międzynarodowej konferencji pt. "Góry i Góralszczyzna", jaka w październiku 2004 roku odbyła się w Bukowinie; w jej wyniku referaty nasze zostały opublikowane przez Państwową Wyższą Szkolę Zawodowa w Nowym Targu. Ponadto są one dostępne na stronie www.kolekcjonerstwo.pl i www.almanachmuszyny.pl
Brońmy zabytków - razem możemy/musimy więcej !
Życzymy powodzenia w realizacji ustaleń Kongresu !
Zapraszamy do Muszyny !
kontakt:
.................................................................................................................................
|
|
|
|
Powrót »
|
|
